In het Leids Jaarboekje van de Vereniging Oud-Leiden van 1981 staat een stukje tekst en uitleg over het ontstaan van het stratenplan van de Transvaalwijk.
“In het uiterste westen van het van Oegstgeest verkregen gebied, tussen de spoorlijn, de Gevangenislaan (naar de Rijkswerkinrichting, alias de gevangenis), de Morssingel en het Galgewater, bestonden, behalve de conservenfabriek van Van Nieuwenhuyzen, de buitenplaats Oranjelust en het Militair Hospitaal, ook al enige straten, die “ijdele huisbazen” naar zichzelf Plesmanlaan en van der Tasstraat hadden genoemd.
Particuliere stratenplannen (1896- 1907)
Toen de annexatie eenmaal een feit was, werden tal van stratenplannen aan de gemeenteraad voorgelegd, waarvan de meeste ook goedgekeurd en vervolgens gerealiseerd werden. De opzet en ook de straatnaamgeving lagen volledig in handen van de particuliere bouwers die de plannen indienden. Over het algemeen werd aansluiting gezocht bij de bestaande bebouwing die geconcentreerd was bij de zes voormalige stadspoorten en de twee nog bestaande. En snelle bereikbaarheid van de oude binnenstad werd van het grootste belang geacht, want de bewoners in de “rand” werkten in het centrum als bv. ambtenaar of fabrieksarbeider, hoogleraar of militair.
Buiten de Morspoort kwam het begin van de wijk tot stand die we Transvaal plegen te noemen. Het stratenplan was door de raad goedgekeurd in 1899, en de straatnaamgeving vond plaats in 1902. Het zijn juist de jaren van de Boerenoorlog in Zuid-Afrika. Nederland stond aan de kant van Paul Kruger en de zijnen. Ter ere van hen kreeg deze buurt de Zuid-Afrikaanse namen. Het ging overigens maar om een paar straten, de Paul Kruger-, Cronjé-, Joubert-, en Pres. Steinstraat. De overige namen zijn van later datum, deels door aanpassing na de annexatie van 1920.”
Bron: Leiden buiten de veste 1896 – 1940, R.C.J. van Maanen, pagina 162-163
In de vergadering van de gemeenteraad van 15 maart 1920 worden de gevolgen van de recente overnamen van de wijk van de gemeente Oegstgeest besproken. De straatnamen dienen veranderd te worden. Te meer omdat het eerste stuk in Leiden Morschweg heet, dan een stukje Bloemluststraat en dan weer Morschweg (voorheen Oegstgeest).
De zijstraten van de Bloemluststraat (voorheen Morschweg te Oegstgeest, later Morschweg te Leiden) die dan nog in particuliere handen zijn krijgen nieuwe namen:
| Rijnstraat | Rijnzichtstraat |
| Pieterstraat | De Wetstraat |
| Marialaan | Reitzstraat |
| Johannastraat | De la Rijestraat |
| Mertinastraat | Pretoriusstraat |
| gene zijde der spoorbaan | Herzogstraat |
Handelingen van de Raad | 1920 | 11 maart 1920 | pagina 1
De laatste hernoeming was even een kleine puzzel. Waar is dat stukje ” gene zijde der spoorbaan”? Hier geeft de website van erfgoedleiden wederom de oplossing:
Of de overweg exact op dezelfde plek ligt als voorheen is niet zo snel te vinden. Wat opvalt is dat de stijl van de huisjes precies is zoals die in de huidige Reitzstraat.
In 1928 is er nog immer discussie over de straatnamen, nu is het de beurt aan de Lopsenstraat. Men was bijna vergeten dat deze naam verwijst naar het klooster wat in de 14de of 15de eeuw hier heeft gestaan.
Handelingen van de Raad | 1928 | 30 juli 1928 | pagina 3
Onder de ijdele huiseigenaren wordt niet genoemd de heer Mechelse, de tuinder die de Pieterstraat en de Mariastraat naar zijn eigen kinderen Pieter en Maria vernoemd heeft. Maar ja, die namen zijn in 1920 al verdwenen.
De oorsprong van de straatnamen Johanna en Mertina zijn nog onbekend. Cornelis Mechelse had nog meerdere kinderen, maar die heten Bastiaan, Adriana, Sara, Dirk, Dieuwke, Cornelia en Mintje. Meer over deze familie later…